Η πρόσφατη τραγωδία στην Καλαμάτα, όπου ένα Ροτβάιλερ επιτέθηκε θανάσιμα στον 76χρονο ιδιοκτήτη του, έχει συγκλονίσει την κοινή γνώμη, φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο το ζήτημα της ασφαλούς συνύπαρξης ανθρώπου και ζώου. Με αφορμή αυτό το περιστατικό, η Ομοσπονδία Ζωοφιλικών Σωματείων Ελλάδας (ΟΖΣΕ) τοποθετείται με κατηγορηματικό τρόπο, αποδομώντας το αρχικό αφήγημα περί «απρόκλητης» επίθεσης. Ακολουθεί η ανακοίνωση:

Με αφορμή το πρόσφατο τραγικό περιστατικό στην Καλαμάτα που αφορά την επίθεση ενός Ροτβάιλερ στον 76χρονο ιδιοκτήτη του, η Ομοσπονδία Ζωοφιλικών Σωματείων Ελλάδας θεωρεί αναγκαίο να αναδειχθούν οι πραγματικές αιτίες πίσω από τέτοια γεγονότα και να θεσπιστούν άμεσα μέτρα πρόληψης.

Το περιστατικό αυτό δεν είναι μεμονωμένο, αλλά εντάσσεται σε ένα ευρύτερο φαινόμενο παραμέλησης, έλλειψης εκπαίδευσης και λανθασμένης αντίληψης της σχέσης ανθρώπου–ζώου.

Το αρχικό αφήγημα περί «απρόκλητης» επίθεσης ή «περιποίησης τραυμάτων» καταρρέει πλήρως από την προσεκτική ανάλυση του οπτικοακουστικού υλικού. Το βίντεο δεν δείχνει «περιποίηση», αλλά μια φρικτή πραγματικότητα: η ανθρώπινη βία προκάλεσε μια αλυσιδωτή αντίδραση βίας.

Διακρίνεται καθαρά ο ιδιοκτήτης να εισέρχεται στον χώρο του σκύλου και, κρατώντας ένα αντικείμενο, να τον χτυπά τουλάχιστον 4 με 5 φορές, προτού το ζώο αντιδράσει με την τραγική επίθεση.

Ως Ομοσπονδία, οφείλουμε να τονίσουμε τα εξής:

1. Η Επιστημονική Αλήθεια: Τα σκυλιά, σχεδόν ποτέ, δεν επιτίθενται στους ιδιοκτήτες τους χωρίς σοβαρό λόγο. Η επιθετική συμπεριφορά απέναντι στον ίδιο τους τον κηδεμόνα υποδηλώνει, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, ιστορικό συστηματικής κακοποίησης, έντονο φόβο, στρες ή πόνο, έλλειψη εκπαίδευσης και κυριαρχικότητα. Ένα ζώο που βιώνει είτε παραμέληση είτε κακοποίηση αναπτύσσει αμυντικούς μηχανισμούς που μπορούν να εκδηλωθούν με επιθετικότητα.
2. Το Κοινωνικό Πλαίσιο & η Παραμέληση: Το περιστατικό αυτό, δυστυχώς, δεν είναι μεμονωμένο. Τα ρεπορτάζ, συμπεριλαμβανομένου αυτού της ΕΡΤ, αναφέρουν ότι "ο σκύλος δεν λάμβανε τη φροντίδα που έπρεπε". Η πληροφορία αυτή, σε συνδυασμό με τις πληροφορίες ότι το ζώο ζούσε μόνιμα κλεισμένο σε ένα kennel στον προαύλιο χώρο επιχείρησης, απομονωμένο, χωρίς εκτόνωση και κοινωνικοποίηση, εγείρει εύλογα ερωτήματα για τα σοβαρά ζητήματα ευζωίας και τη συστηματική παραμέληση που βίωνε. Αυτή η πρακτική, της χρήσης ενός ζώου ως «εργαλείο φύλαξης» αντί για σύντροφο, είναι μια ωρολογιακή βόμβα.Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του ΕΟΔΥ, πάνω από 1.600 άνθρωποι τραυματίστηκαν από δάγκωμα σκύλου μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2023, γεγονός που καταδεικνύει την ανάγκη προληπτικής εκπαίδευσης και ελέγχου.
3. Η Ευθύνη: Η ευθύνη για την επιθετική συμπεριφορά ενός ζώου ανήκει κατά κύριο λόγο στον άνθρωπο-κηδεμόνα του. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η ευθύνη είναι ξεκάθαρη: η επίθεση προκλήθηκε άμεσα από την καταγεγραμμένη βίαιη πράξη του ιδιοκτήτη (τα χτυπήματα) και πιθανόν να ήταν το αποκορύφωμα μιας, κατά τα φαινόμενα, μακροχρόνιας παραμέλησης των αναγκών του ζώου.

Συχνά, τα δαγκώματα από σκύλους περιγράφονται ως περιστατικά που συμβαίνουν «σε ανύποπτο χρόνο» και για τα οποία «δεν υπάρχει ουσιαστική πρόληψη». Αυτή η αντίληψη, αν και διαδεδομένη, είναι επιστημονικά ανακριβής και επικίνδυνη, καθώς προάγει μια αίσθηση μοιρολατρίας και αποθαρρύνει την προληπτική δράση. Στην πραγματικότητα, τα δαγκώματα σπάνια είναι απρόβλεπτα. Αποτελούν το αποκορύφωμα μιας σειράς προειδοποιητικών σημάτων που το ζώο εκπέμπει για να επικοινωνήσει τη δυσφορία του. Το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη προειδοποίησης, αλλά η αδυναμία του ανθρώπου να αναγνωρίσει και να ερμηνεύσει σωστά αυτά τα σήματα. Η αντίληψη της «απρόβλεπτης επίθεσης» είναι στην ουσία μια «αποτυχία αναγνώρισης των σημάτων». Η γεφύρωση αυτού του χάσματος γνώσης μέσω της εκπαίδευσης αποτελεί την πιο κρίσιμη παρέμβαση για την πρόληψη των δαγκωμάτων.

Το τραγικό περιστατικό στην Καλαμάτα δεν είναι μόνο ένα ατομικό δράμα· είναι ένα ηχηρό καμπανάκι για την ανάγκη θεσμικής αναθεώρησης του τρόπου με τον οποίο η χώρα μας αντιλαμβάνεται και ρυθμίζει την κατοχή σκύλων.

Για τον λόγο αυτό, η Ομοσπονδία μας ζητάτην άμεση εφαρμογή πρακτικών μέτρων πρόληψης:

• Θεσμοθέτηση υποχρεωτικής βασικής εκπαίδευσης για κάθε άτομο που επιθυμεί να αποκτήσει, να υιοθετήσει ή να αγοράσει σκύλο, ανεξαρτήτως φυλής, ώστε να διασφαλίζονται οι θεμελιώδεις γνώσεις για την υπεύθυνη κηδεμονία.
• Θεσμοθέτηση αυστηρότερου πλαισίου ειδικά για την κατοχή δυναμικών φυλών, το οποίο να περιλαμβάνει, πέραν της βασικής εκπαίδευσης, και αξιολόγηση των κινήτρων και της καταλληλότητας των υποψήφιων ιδιοκτητών.
• Τακτική παρακολούθηση και αξιολόγηση της συμπεριφοράς των ζώων και των συνθηκών διαβίωσής τους, με δυνατότητα παρέμβασης σε περιπτώσεις που διαπιστώνεται πρόβλημα.
• Εκπαίδευση των αρχών (Αστυνομία, Δήμοι) σε σαφή πρωτόκολλα για την ασφαλή και, κατά το δυνατόν, μη θανατηφόρα διαχείριση επικίνδυνων περιστατικών με ζώα.

Τα περιστατικά όπως αυτό της Καλαμάτας δεν είναι αναπόφευκτα ατυχήματα, αλλά προβλέψιμα και, ως εκ τούτου, αποτρέψιμα γεγονότα. Οι ρίζες του προβλήματος εντοπίζονται σε ένα κρίσιμο έλλειμμα γνώσης, τόσο από την πλευρά του ευρύτερου κοινού, που αδυνατεί να ερμηνεύσει τα προειδοποιητικά σήματα των ζώων, όσο και από την πλευρά ορισμένων ιδιοκτητών, που παραμελούν τις θεμελιώδεις υποχρεώσεις της κοινωνικοποίησης, της εκπαίδευσης και της ασφαλούς διαχείρισης, της επιλογής κατάλληλου σκύλου κτλ.

Η κοινωνία μας οφείλει να αναγνωρίσει ότι η επιλογή δυναμικών ρατσών για λόγους προσωπικής προβολής ή εκφοβισμού, αντί για συντροφικότητα, δημιουργεί ένα διαρκές ρίσκο. Η ευθύνη είναι ανθρώπινη και εκεί πρέπει να εστιάσουμε.

Η Ομοσπονδία Ζωοφιλικών Σωματείων Ελλάδας καλεί την Πολιτεία να μετατρέψει το τραγικό περιστατικό σε αφορμή για θεσμική αλλαγή.
 

Η υπεύθυνη ιδιοκτησία, η εκπαίδευση και η αξιολόγηση των κηδεμόνων πρέπει να αποτελέσουν τον ακρογωνιαίο λίθο μιας νέας εθνικής στρατηγικής για τη συνύπαρξη ανθρώπου και ζώου, σύμφωνα με τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού για την Υγεία των Ζώων