Γράφει ο Νεοκλής Κρητικός

Βουλευτής Π.Ε. Λακωνίας

Η Λακωνία είναι μια περιοχή με υψηλή γεωργική παραγωγικότητα (ελαιόδενδρα, εσπεριδοειδή), η οποία αντιμετωπίζει αυξανόμενες ανάγκες για αρδευτικό νερό. Το κλίμα της περιοχής είναι μεσογειακό, με θερμά και ξηρά καλοκαίρια, γεγονός που επιτείνει το πρόβλημα της λειψυδρίας, ιδιαίτερα στις νοτιότερες περιοχές όπως η Μονεμβασιά και το ακρωτήριο Μαλέας. 

Σύμφωνα με ανάλυση του iMEdD (2023), η Πελοπόννησος κατατάσσεται στις περιοχές της Ελλάδας που θα πληγούν περισσότερο από μελλοντική μείωση βροχοπτώσεων λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Μέσα σε αυτό το όλο και πιο πιεστικό πλαίσιο υδατικής ανασφάλειας, η τεχνολογία της αφαλάτωσης προβάλλει ως μία σοβαρή εναλλακτική λύση για την κάλυψη μέρους των υδρευτικών και αρδευτικών αναγκών. Η διεθνής εμπειρία, ιδιαίτερα από το Ισραήλ, δείχνει ότι η αφαλάτωση μπορεί να καλύψει έως και το 80% των αναγκών σε νερό, τόσο για αστική χρήση όσο και για γεωργία, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης ενεργειακής υποστήριξης και στρατηγικού σχεδιασμού. Ειδικά για την Ελλάδα, μελέτες δείχνουν πως η συνδυασμένη χρήση αφαλάτωσης και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μπορεί να προσφέρει βιώσιμες λύσεις σε απομακρυσμένες ή νησιωτικές περιοχές, αλλά και σε αγροτικές περιοχές όπως η Λακωνία.

Το κόστος της αφαλάτωσης ποικίλλει ανάλογα με τον τύπο νερού και την τεχνολογία που χρησιμοποιείται. Σύμφωνα με την Ισπανική Ένωση Αφαλάτωσης και Επαναχρησιμοποίησης Νερού, το μέσο κόστος παραγωγής πόσιμου νερού από θαλασσινό νερό κυμαίνεται μεταξύ 0,50 και 1,00 ευρώ ανά κυβικό μέτρο. Παρότι αυτό το κόστος είναι υψηλό για γεωργικές χρήσεις, μπορεί να μειωθεί μέσω επιδοτήσεων, τεχνολογικής καινοτομίας, και αξιοποίησης «πράσινης» ενέργειας. Φαίνεται ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας θα κινηθεί άμεσα ώστε να βρεθούν μεγάλα χρηματοδοτικά εργαλεία και αυτό αποτελεί ένα εξαιρετικό νέο.

Στην Ελλάδα, υπάρχουν ήδη 408 καταγεγραμμένες μονάδες αφαλάτωσης σε λειτουργία, κυρίως σε νησιωτικές περιοχές για υδρευτικούς σκοπούς. Παρά ταύτα, η χρήση της τεχνολογίας για αγροτικές ανάγκες σε ηπειρωτικές περιοχές, όπως η Λακωνία, παραμένει περιορισμένη. Η διεθνής εμπειρία, και πάλι από το Ισραήλ, δείχνει ότι με συντονισμένη κρατική πολιτική, επενδύσεις σε καινοτομία και διαχείριση της ζήτησης, η αφαλάτωση μπορεί να αποτελέσει μακροπρόθεσμη λύση. 

Το Ισραήλ αποτελεί παγκόσμιο παράδειγμα επιτυχημένης ενσωμάτωσης της αφαλάτωσης στο εθνικό υδροδοτικό του σύστημα. Οι τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν αντίστροφη όσμωση με ενεργειακή ανάκτηση, ενώ τα εργοστάσια συχνά λειτουργούν με ενεργειακή υποστήριξη από ΑΠΕ. Η χώρα, παρά το ξηρό της κλίμα, έχει μετατραπεί από «θύμα λειψυδρίας» σε εξαγωγέα τεχνολογίας νερού.

Αξιοποιώντας αυτήν τη διεθνή εμπειρία και τα διδάγματα από επιτυχημένες εφαρμογές, η Λακωνία και γενικότερα η ελληνική ύπαιθρος μπορεί να σχεδιάσει το δικό της υδατικό μέλλον με μεγαλύτερη ασφάλεια.

Βέβαια, η αντιμετώπιση της λειψυδρίας, σε μια περιοχή, όπως η Λακωνία, όπου ο κίνδυνος «έλευσής» της βρίσκεται προ των πυλών, απαιτεί πρώτα απ’ όλα προληπτική διαχείριση και κατασκευή Κλειστών Αρδευτικών Δικτύων. Η πολυαναμενόμενη δημοσίευση της Πρόσκλησης του Υπ.Α.Α.Τ. για την Παρέμβαση Π3-73-1.1 «Έργα υποδομών εγγείων βελτιώσεων» του ΣΣ ΚΑΠ 2023-2027, θα δρομολογήσει την κατασκευή Κλειστού Αρδευτικού Δικτύου για τον ΤΟΕΒ Τρινάσου. Μήπως όμως ο χρόνος έχει αρχίσει να μετρά αντίστροφα; Μήπως είναι αργά για «πρόληψη» και κληθούμε ν’ αντιμετωπίσουμε το ζήτημα και τις συνέπειές του;